Wist je dat olijfolie één van de meest vervalste voedingsmiddelen ter wereld is? Van misleidende etiketten tot het mengen van (olijf)olie en meer, de olijfoliemarkt kent een kant waar consumenten zich vaak niet bewust van zijn. Wij duiken deze meest vervalste markt in: welke spelers zijn er, hoe wordt er vervalst en waarom wordt er vervalst?
De olijfoliemarkt onder de loep
Er zijn vier segmenten in de olijfoliemarkt aan te wijzen. Merk op dat het er per segment aan ligt wat de invloed is op olijfolie als vervalste markt. Maar daar komen we later op!
Grote merken: Deze merken zijn grote spelers op de olijfoliemarkt en hun producten zijn wereldwijd te vinden in supermarkten en groothandels. Ze leveren vrijwel altijd dezelfde kwaliteit tegen een scherpe prijs, maar het op grotere schaal ‘dezelfde’ olijfolie produceren brengt een keerzijde met zich mee. Deze oliën zijn vaak geraffineerd (en of dit op geheel natuurlijke wijze gebeurt is onduidelijk), de herkomst is onduidelijk en ze missen de complexe smaken en gezonde voedingsstoffen van olijfolie van hoge(re) kwaliteit.
Supermarkt huismerken: huismerken zijn er van vrijwel elk product, dus ook van olijfolie. Hoewel deze olijfolie vaak erg goedkoop is, is de herkomst niet te achterhalen, enkel dat de olijfolie uit Italië, Spanje en/of Griekenland komt. Hierdoor weet je niet of er bijvoorbeeld olijfolie van verschillende oogsten, jaren, kwaliteit, afkomst en/of meer in de verpakking zit. Regelmatig betreft het gemengde of geraffineerde olie waarvan de kwaliteit varieert.
Premiummerken: hieronder vallen (vaak) kleinere producenten die inzetten op kwaliteit, herkomst en duurzaamheid. Bij hen is veel kennis, passie en transparantie over het hoogwaardige productieproces aanwezig. Denk aan koudgeperste extra vierge olijfolie met een gecontroleerde herkomst en duidelijke productieprocessen. Het zijn regelmatig familiebedrijven die regionaal of landelijk opereren en met de opbrengst van eigen gaarden en bevriende boeren (een deel van) de markt bedienen. En ja, Gkazas Olijfolie valt onder deze categorie.
Lokale producenten: dit is in Nederland niet mogelijk aangezien olijfbomen hier door het te natte en koude klimaat niet groeien. Echter zijn er in bijvoorbeeld Griekenland super veel boeren met een eigen gaard waar de lokale bevolking rechtstreeks van koopt. Het mooiste verse spul zo van het land, dat is natuurlijk het allermooiste dat er is!
Waarom wordt er vervalst op de olijfoliemarkt?
Oké, we kennen de spelers op deze vervalste markt. Maar waarom wordt er vervalst? Het begint met de productie van olijfolie. Deze is intensief. Voor 1 liter olijfolie heb je 4 tot 5 kilogram olijven nodig. Waar een gezonde olijfboom zo’n 50 kilogram olijven levert, staat 1 boom dus gelijk aan twee 5 liter olijfolie blikken. Kortom, voor het met liefde en passie onderhouden van 1 olijfboom is dat het resultaat voor het jaar…
Dat is één van de redenen waarom extra vierge olijfolie een premium product is met een hoge verkoopprijs. Daar komt ook nog eens bij dat door droogte, slechte oogsten en klimaatverandering de wereldwijde productie van olijfolie over de jaren heen is afgenomen. Met een hogere vraag én toenemende productiekosten, zoals arbeid en transport, leidt dit tot hogere prijzen op de wereldmarkt. Je leest hier meer over de stijgende olijfolie prijzen en wat deze beïnvloeden. Deze hoge prijzen zijn de reden dat criminelen voedsel van hoge kwaliteit ‘namaken’: er is veel geld mee te verdienen. Binnen deze categorie is olijfolie een bijzonder lucratief doelwit.
Tot slot kent de olijfolie-industrie veel schakels: van boeren tot mengbedrijven, bottelaars en internationale distributeurs. Deze lange en soms ondoorzichtige ketens maken het gemakkelijker om fraude te plegen zonder dat het snel wordt opgemerkt.
Kortom er wordt vervalst op de olijfoliemarkt omdat het financieel zeer aantrekkelijk is, de vraag stijgt terwijl het aanbod (van hoogwaardige olijfolie) de afgelopen jaren daalt met uitzondering van het afgelopen jaar én omdat de toeleveringsketen zo complex is dat fraude lastig te detecteren is. Criminelen maken daar bewust gebruik van. Voila, olijfolie als meest vervalste markt!
Hoe wordt er vervalst op de olijfoliemarkt?
De wereldwijde olijfolie-industrie kampt al jaren met grootschalige fraude en vervalsing. De meest voorkomende vorm van fraude bestaat uit het mengen van hoogwaardige olijfolie met goedkopere oliën, zoals zonnebloem-, soja- of lampante olijfolie (een ruwe olijfolie die normaal niet voor consumptie wordt gebruikt). Dat deze oliën dikwijls worden geproduceerd door middel van chemische middelen waarvan je de residuen aantreft in het uiteindelijke product, is wat ons betreft zeer zorgwekkend. Dit heeft namelijk een direct risico voor jouw gezondheid op zowel de korte- en lange termijn!
Door deze vermenging kunnen producenten grote winsten maken, terwijl het product nog steeds wordt gelabeld als “extra vierge”. Dat mag in sommige gevallen, mits er geen sprake is van misleiding. Het mengen van olijfolie met andere (goedkopere) oliën is legaal zolang het product correct wordt geëtiketteerd, de consument niet wordt misleid en er geen beschermende termen zoals “extra vierge” worden gebruikt als dat niet terecht is.
Volgens de EU-wetgeving (verordening (EU) 1308/2013) mag een olie alleen als “extra vierge olijfolie” worden verkocht als deze 100% bestaat uit olie die aan de chemische en sensorische normen voldoet. Een legitiem mengsel binnen deze categorie mag dus enkel bestaan uit andere extra vierge olijfoliën. Illegaal wordt het wanneer oliën van lagere kwaliteit, zoals lampante, worden gemengd en chemisch worden behandeld om fouten te maskeren, terwijl het eindproduct vervolgens als “extra vierge” wordt verkocht. Dan is er sprake van voedselfraude en dat is natuurlijk strikt verboden.
Daarnaast worden er regelmatig kleurstoffen zoals chlorofyl of beta-caroteen toegevoegd om de olijfolie aantrekkelijker te maken en de lagere kwaliteit te verhullen. Ook misleiding over de herkomst van de olijfolie komt vaak voor: oliën van lage kwaliteit worden bijvoorbeeld gelabeld als afkomstig uit bekende olijfolie-regio’s of dragen ten onrechte keurmerken als BOB (Beschermde Oorsprongsbenaming).
De fraude wordt steeds geavanceerder. Criminelen maken gebruik van software, valse boekhoudsystemen en complexe distributieketens over verschillende landen om hun activiteiten te verbergen en controle te ontwijken. Vaak is er sprake van internationale handel, waardoor de controle over de echtheid van het product nog lastiger wordt.
Ook weten criminelen precies wat de voorwaarden zijn om als extra vierge olijfolie te worden bestempeld. Containers met verschillende soorten (olijf)olie worden via speciale software gemengd, geeft een Italiaanse luitenant-kolonel die hiermee bezig is aan in de Olive Oil Times. Met behulp van deze software kunnen criminelen een product produceren waarvan de organoleptische en chemische parameters voldoen aan EU-regelgeving voor extra vergine olijfolie.
Hoe wordt deze voedselfraude gehandhaafd?
Landen kunnen op veel manieren de olijfolie fraude handhaven zoals met inspecties, traceersystemen en internationale samenwerkingen. Op Kreta hebben olieproducenten zich verenigd in een nieuwe handelsorganisatie. Het doel is om gezamenlijk onder een merk of handelslabel te exporteren naar buitenlandse markten. Deze samenwerking maakt betere kwaliteitscontrole mogelijk, traceerbaarheid en transparantie eenvoudiger en fraude moeilijker, omdat de keten onder een toezichtstructuur valt.
In Italië zorgt de Centrale Inspectie voor de Bescherming van de Kwaliteit en Fraudebestrijding van Landbouwproducten (IC QRF) met duizenden agenten voor opsporing en toezicht. Deze instantie controleert onder andere etikettering, traceerbaarheid, mengsels en productdocumentatie. Dat zij miljoenen tonnen illegale (olijf)oliën per jaar opsporen en innemen, is illustrerend voor de grootte van het probleem op de olijfoliemarkt.
Een aanvullende manier om de kwaliteit te waarborgen, is het biologisch keurmerk. Deze certificering geldt als een extra controlelaag. Producenten mogen dit label alleen gebruiken als elke stap traceerbaar is. Ze moeten per blik of fles kunnen aantonen waar de olijven vandaan komen, wanneer ze zijn geperst en waar de verwerking heeft plaatsgevonden. Gecertificeerde instanties controleren deze gegevens regelmatig. Dat zijn de 3 manieren waarop de vervalste markt wordt aangepakt!
De vervalste markt: hoe herken je een goede olijfolie?
Zo, nu je weet waarom de olijfolie de meest vervalste markt is. Daarom is het van belang dat jij er met een goede olijfolie vandoor gaat. Wij geven je een paar tips die zullen helpen bij het kiezen van een hoogwaardige olijfolie die bij je wensen past:
- Weet wat je wilt: Vind jij gezonde voedingsstoffen en rijke smaak belangrijk? Extra vierge olijfolie! Wil je bakken en braden en een neutrale smaak? Pomace olijfolie!
- Controleer het label: het label moet vermelden welke soort olijfolie het is en informatie geven over de herkomst (land), dat het single origin is (dus 1 olijfgaard en dezelfde oogst), ongemengd met andere oliën is en wat de productiemethode is. Kijk ook of het bijvoorbeeld een biologisch certificaat kent.
- Verpakking: ga voor donkere glazen fles of blik! Licht beïnvloedt namelijk de kwaliteit van olijfolie. Deze soort verpakkingen beschermen de olijfolie tegen UV-licht. Meer info over olijfolie bewaren?
- Prijs/kwaliteit: denk ook logisch na en houd in het achterhoofd dat het produceren van 1 liter olijfolie 5 kilogram olijven, veel tijd en liefde kost. Wanneer jij dus een extra vierge olijfolie voor een spotprijs in de winkel ziet staan, is de kans groot dat de kwaliteit niet heel hoog is.
- De smaaktest: uiteindelijk is de beste manier simpelweg de olijfolie te proeven. Dit is ook wel het organoleptisch toetsen van olijfolie. Een extra vierge olijfolie herken je bijvoorbeeld aan zijn uitgesproken smaak. Een beetje een branderig gevoel achter in je keel na het proeven is juist een goed teken. Ook kunnen merken zoals wij een organoleptische test overhandigen.
- Transparantie: kies voor merken die open zijn over hun productieproces, afkomst, visie en meer. Vaak is dit te vinden op hun website, socials en door simpelweg met ze in gesprek te gaan. Wanneer dit laatste al niet kan, is dat wat ons betreft een red flag.
Zo, daar heb je ‘m! Olijfolie kopen kan in onze webshop of bij circa 2500 winkels! Meer weten over de soorten olijfolie of waarom Griekse olijfolie de beste is?
